Nieuw ontdekte ontwerptekeningen voor de Nebo

De Nebo in Nijmegen geldt, na de ertegenover liggende Heilig Landstichting, als de belangrijkste locatie waar werk van Piet Gerrits te bewonderen valt. Elders op deze site worden zijn schilderingen en mozaïeken voor dit klooster uitgebreid besproken. Het werd tussen 1926 en 1928 voor de paters Redemptoristen gebouwd, die er tot 2008 in hebben gewoond. Thans is het eigendom van een makelaar en heeft het een bestemming als RIBW (Regionale Instelling voor Begeleiding op het gebied van wonen), maar de toekomst is onzeker. Als Rijksmonument is het voortbestaan min of meer gegarandeerd, maar de toestand van de schilderingen is zorgwekkend te noemen. Deze bevinden zich in de kerk en de voormalige paters- en seminariekapel, die niet meer in gebruik zijn en daardoor eerder onderhevig zijn aan verval.

In het archief van Piet Gerrits, dat zich grotendeels in het Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen bevindt, worden verschillende ontwerptekeningen met betrekking tot de Nebo bewaard. Onlangs werd het KDC-archief verrijkt met twee grote ontwerpschilderingen voor de achterwand van het altaarbaldakijn in de kerk. Ze zijn overgedragen door Museum Het Valkhof, waar ze jarenlang in het buitendepot waren opgeslagen, en toegevoegd aan de rest van het archief. Het gaat om gedetailleerd uitgewerkte schilderingen op schaal, elk van 300 x 170 cm, die als direct voorbeeld moeten hebben gediend voor de firma Peter Beyer & Söhne die de schildering in mozaïek heeft uitgevoerd. Deze in Keulen gevestigde Rheinische Mosaikwerkstätte was het vaste adres voor Piet Gerrits en vele andere Nederlandse kunstenaars die ontwerpen maakten voor mozaïekwerk, bij gebrek aan een dergelijk atelier in ons land.

Afbeelding 1

De beide schilderingen vormen elkaars pendant en vullen elkaar aan. De ene vertoont een engel met staf als bewaker van het kruis, dat zich in het midden bevindt (afb.1); de andere de H. Gerardus Majella, de patroonheilige van de kerk (afb. 2). De doorlopende tekst op de goud geverfde achtergrond luidt: Redemisti nos Domine in sanguine Tuo. "Gij hebt ons verlost o Heer met uw bloed".

Afbeelding 2

Het altaarbaldakijn vormt het onderste deel van de wand van het priesterkoor. Hiervan is ook een ontwerpschildering in het KDC-archief bewaard gebleven, die echter schetsmatiger is dan de twee recente aanwinsten en een voorstadium in het ontwerpproces vertegenwoordigt (afb. 3). Bij vergelijking vallen er enige verschillen op met het uiteindelijk uitgevoerde werk. De tekst ontbreekt, de positie van de handen van Gerardus is meer adorerend dan aanbiedend, en de kleur van het gewaad van de engel is rood in plaats van blauw. Deze verandering van kleur komt niet alleen de compositie ten goede maar is ook symbolisch te duiden. Blauw is bij uitstek de kleur die aan het gewaad van Maria is voorbehouden. Zij is boven het baldakijn afgebeeld als middelares tussen God en de mensen. Het rood van de engelenkleed verwijst naar het bloed waarmee Christus ons verlost heeft. Drs. Tim Graas Maart 2020

Afbeelding 3